Sedat Simavi Ödüllü “Ankara’nın İlk Planı / 1924-25 Lörcher” Kitabının Yeni Baskısı Yayımlandı

Ali Cengizkan’ın 2004 yılında yayımlanan “Ankara’nın İlk Planı / 1924-25 Lörcher Planı: Kentsel Mekân Özellikleri, 1932 Jansen Planı’na ve Bugüne Katkıları, Etki ve Kalıntıları” kitabının yeni baskısı, yine Arkadaş Yayınları tarafından Aralık 2018’de yapıldı. Kitap için 19 Ocak, Cumartesi günü Arkadaş Kitabevi Ankara Kentpark Şubesi’nde saat 16.00’da imza günü düzenleniyor.

Kitap, “Cumhuriyet’in erken döneminde en zor ekonomik ve kültürel koşullar altında bile planlı şehirleşmeye ne kadar önem verildiğini göstermesi, Lörcher Planı’nın ilgili çevrelerce bilinmesine karşın genel olarak doktrinde yeterince işlenmemiş olmasından doğan boşluğu doldurması, konuya ilişkin belgelerin eserde ayrıntıyla işlenmiş olması, bu yönüyle Cumhuriyet’in erken dönemine ilişkin olarak tarihi gerçeklerin ortaya konulmasına katkı getirmesi” nedenleriyle 2004 Sedat Simavi Sosyal Bilimler Ödülü’ne değer görülmüştü. Uluslararası çalışmalarda referans verilen kitabın ikinci baskısı Aralık 2018’de yapıldı.

Kitap, Ankara’nın I. Dünya Savaşı sonrasından Kurtuluş Savaşı ve sonrasındaki ‘kalıcı düzene geçiş’ini belirleyen durumu, 1922-1928 yılları arasında ortaya çıkan kentleşme ve modernleşme konusundaki arayışlarını, bunların gündeme getirdiği planlama ve yerleşim kararlarını birinci elden yeniden öğrenmemizi ve yorumlamamızı sağlıyor. Çalışmada sunulan yeni belgeler ve bağlantılı yorumlanan yeni planlar eşliğinde, genç başkentin gereksindiği fiziki plan arayışı çabalarına ve bunların sonuçlarına ilk kez ışık tutulmaktadır. Araştırma, “Ankara 1924-25 Lörcher Planı”nın, bütün belgeleri ve kuşatıcı özellikleriyle, iddia edildiği gibi ‘sıradan bir haritacılık çalışması ve ön altlık hazırlığı’ ya da ‘yol istikamet planı basitliğinde bir kroki’ olmadığını ortaya koymakta, “Ankara’nın ilk planı” olduğunu kanıtlamaktadır.

1928 yılında Ankara Şehremaneti’nin gerçekleştirdiği Ankara Plan Yarışması ve sonrası bilgisiyle karşılaştırıldığında hâlâ karanlıkta olan bu erken dönem, yıllarca söylenti düzeyindeki bilgiyle kuşatılmıştı. Bugün artık, 1932 Jansen Planı’nın bütün özelliklerinin 1924-25 Lörcher Planı ile ele alınıp tasarlandığı; Eski Ankara ve Yeni Şehir için yapılan birbirini izleyen planlama ile kentin kalıcı ve hâlâ nitelikli olan Sıhhiye, Kızılay, Mithat Paşa, Necati Bey, Demirtepe, Kolej, Bakanlıklar, TBMM ve alt bölgelerinin karara bağlandığı biliniyor. Berlin Charlottenburglu Dr. Carl Christoph Lörcher’in çabasının ise onu izleyen plancılar ve plan yönetimlerince küçümsenmeye ve örtbas edlmeye çalışıldığı biliniyor.

ANKARA’NIN İLK PLANI / 1924-25 LÖRCHER PLANI: Kentsel Mekân Özellikleri, 1932 Jansen Planı’na ve Bugüne Katkıları, Etki ve Kalıntıları

Ali Cengizkan, ilk baskı 2004, ikinci baskı Aralık 2018, Arkadaş Yayınları, Ankara; 256 sayfa.